Индивидуален образовен план, или скратено ИОП, е посебен документ со кој се планира додатна подршка во образованието и воспитувањето на одредени ученици, со согласност со неговите способности и можности, како и задоволување на образовно- воспитни потреби на детето и ученикот.
Изработката на индивидуалните образовни планови и нивната постојана евалвација предвидени со наставните содржини се реализираат во оптимални услови кои го следат развојното темпо на ученикот и овозможуваат постигнување на добри резултати кај секое дете.
– Комплетна, сеопфатна проценка на детето земајќи ги предвид сите аспекти на неговиот развој и живот.
– Почитување на желбите на родителите и децата секогаш кога тоа е можно (нашите цели не смее да се наметнуваат, бидејќи тоа ќе води кон отпор и покажување на негативните емоционални реакции, кои ќе не вратат назад). бидејќи однесувањето на детето не се случува во ист социјален контекст или време. Ова е особено важно кога детето доаѓа од културни и социјално загрозените средини.
– Се фокусираме на потенцијалите на детето и ги одредуваме активностите и индивидуални задачи .Задоволството на детето е силна основа за создавање и одржување на мотивација. Тоа е од суштинско значење дека работата има мали, но остварливи успеси и достигнувања, и за нив се свесни сите (родител и дете и наставниците-дефектолози). – Главната цел/ приоритет е секогаш во најдобар интерес на детето (образование, работа, мотивација, чувство на успех, прифаќање од соучениците) и треба да биде единствен критериум валидноста на мерките и целите
Целите укажуваат на посакуваните резултати или достигнувања што се очекуваат по планираното време за нивно постигнување. Очекуваните резултати се изразени како позитивни искази кои го опишуваат однесувањето, кое претходно се набљудува (она што ученикот го постигнува, отколку она што ќе се постигне), или вештини, или настан кој ќе се случи за време, на или по спроведувањето на ИОП. Целите може да биде краткорочни (неделни, месечни) или долгорочни (полугодишни, годишни) во зависност од периодот на времето што е дефинирано. Добро дефинираните цели се јасни, конкретни, остварливи и мерливи. Важно е целите да се дефинирани така да може да се измери нивното постигнување. Остварливоста на целите се проценува не само во однос на можноста на детето, но и на реалните можности на родителите и училиштето да се вклучат во стимулирање на детето. Високо поставените цели може да доведат до стагнација или регресија во развојот на детето, да имаат негативно влијание врз самодовербата и мотивација. При поставувањето на целите многу е важно да се одреди редоследот или приоритетот. Понекогаш е важно прво да се создадат услови за детето да биде успешно во некоја активност со цел да се подигне нивото на самодоверба, а потоа да се работи за да се постигне некои повисоки образовни цели.
Задачите се потребните чекори, кои треба да се преземат за да се постигне конкретната цел, и треба добро да се разработат и конкретизираат. Кога ќе се определуваат конкретни активности кои ќе доведат до постигнување на целта, не смееме да заборавиме да одговориме на прашањата: кој, кога и каде да ги спроведе планираните активности.
Составен дел на индивидуалниот образовен план е постојано оценување и собирање податоци кои ќе се користат за да се утврди напредокот на детето. Меѓу методите за оценување се: примероци од изработки, забележани шеми на однесување, листи за проверка, анегдотски белешки, тестови врз основа на критериумите за постигнување…
– Да се одреди местото на реализација на индивидуален образовен план. Најприродната средина и најдобро место за спроведувањето на индивидуалниот образовен план е училиштето/ училницата. Затоа, треба да се создадат услови за негово спроведување во рамките на заеднички активности во училница, каде што е можно, бидејќи издвојување на детето во одделението, може да биде обесхрабрувачки. Дел од планираните активности може и треба да се спроведуваат во семејното опкружување со поддршка на родителите, браќата и сестрите. Кога планот ќе ги зацрта индивидуалните вежби (на пример, говорот), и тие не можат да се реализираат во училиште, нивната реализација е можна во сервисен центар, здравствен центар или дома.
Со имплементацијата на индивидуалниот образовен план се поставува како прашање – Како да се врши оценувањето на детето со попреченост според ИОП? Дали да се врши во однос на државните стандарди за оценување или во однос на целите во ИОП.
Ако детето добро напредува и постигнува одредени резултати од индивидуалните образовни планови, но тие достигнувања сè уште се под или на работ на минимум исходот од планираните активности, ќе го оцениме за постигнатото, а останатото ќе продолжиме да го реализираме. Оценката треба да биде мотивирачка за детето, и секогаш кога е можно треба да се користи описното оценување.